Pamiętam rozmowę, podczas której ktoś stwierdził z przekonaniem: „Musimy zmienić paradygmat w naszej kuchni!”. Słuchacze popatrzyli po sobie z konsternacją, ktoś zapytał: „Czy chodzi o rodzaj przyprawy?”. I choć śmiech był serdeczny, to ten moment doskonale ilustruje, jak mylne rozumienie słów potrafi wprowadzić zamieszanie. „Paradygmat” to…
Kiedyś usłyszałem zdanie: „On ma świetną reputację, bo dobrze się ubiera”. Uśmiechnąłem się pod nosem, bo choć intencja była pozytywna, użycie słowa nie do końca trafione. „Reputacja” to nie to samo, co styl czy pierwsze wrażenie. To słowo bywa nadużywane, mylone z opinią, a czasem…
Kiedy w rozmowie o astronomii pada słowo „efemeryda”, widzę nieraz zakłopotanie w oczach rozmówcy. To fascynujące, że słowo o tak precyzyjnym znaczeniu może sprawiać tyle trudności nawet wykształconym osobom. Efemeryda to termin, który pozornie brzmi jak coś ulotnego, ale w rzeczywistości oznacza dokładne, matematyczne przewidywania…
Pewnego dnia usłyszałem w radiu, że ktoś opisał kuchnię jako „eklektyczną, z przewagą schabowego”. Uśmiechnąłem się, bo choć brzmi to zabawnie, świetnie pokazuje, jak często ten termin bywa używany nieprecyzyjnie. „Eklektyczny” to słowo, które brzmi mądrze i elegancko — dlatego kusi, by po nie…
Kilka lat temu usłyszałem w radiu wypowiedź eksperta: „To nie jest relewantny przykład”. Słuchacze byli zdezorientowani — co dokładnie miał na myśli? Czy chodziło o coś ważnego? Czy może coś zgodnego z tematem? Właśnie takie sytuacje pokazują, że słowo „relewantny” mimo swojej profesjonalnej otoczki, potrafi…
„Antycypacja? Aha, czyli coś w stylu niecierpliwego oczekiwania, prawda?” – usłyszałem kiedyś podczas rozmowy o planowaniu wydarzeń. I choć ta intuicja nie jest całkiem błędna, to słowo „antycypacja” kryje więcej, niż się wydaje. Pochodzi z języka nauki, ale coraz częściej pojawia się w codziennym języku…
Kiedy pewien polityk w trakcie wywiadu powiedział, że „złamanie konstytucji jest eo ipso przestępstwem”, wiele osób przyjęło to zdanie z powagą — choć nie do końca wiedziało, co właściwie znaczy „eo ipso”. To łacińskie wyrażenie brzmi poważnie, a przez to często używane jest na…
Pewnego dnia usłyszałem w radiu zdanie: „Spóźnił się na spotkanie, ergo nie był zainteresowany”. I choć intencja była jasna, coś zgrzytało. Bo „ergo” to nie synonim „więc” do każdej sytuacji – to słowo niesie ze sobą logiczny ciężar i precyzyjne znaczenie. Często używane na wyrost lub w…
Pamiętam, jak kiedyś znajomy opowiadał o podróży do Włoch, a w połowie zdania dodał: „Nawiasem mówiąc, pizza tam smakuje zupełnie inaczej, co ciekawe, to zupełnie nie na temat”. I właśnie to mnie rozbawiło – bo użył wyrażenia „nawiasem mówiąc”, by… zaznaczyć, że mówi nie na…
Kiedyś usłyszałem w radiu: „Mieszkańcy mają dwie alternatywy – albo zostają, albo wyjeżdżają”. I od razu pomyślałem: chwila, coś tu nie gra. Przecież „alternatywa” to wybór między dwiema opcjami, a nie zbiór kilku możliwości! To słowo regularnie wpędza ludzi w językowe pułapki. Jedno z tych, które…
Kiedyś usłyszałem w radiu zdanie: „To był skądinąd kiepski pomysł” — i uśmiechnąłem się pod nosem. Nie dlatego, że pomysł był kiepski, tylko dlatego, że użycie słowa „skądinąd” kompletnie tu nie pasowało. Ten przysłówek potrafi być prawdziwym językowym zmyłkowcem: brzmi poważnie i uczono, ale jego sens często…
Kiedyś usłyszałem w radiu: „De facto ta decyzja została podjęta jednogłośnie, choć nie było głosowania”. I tu pojawia się zgrzyt – bo czy można mówić o jednogłośności bez głosowania? Zwrot „de facto” – choć brzmi poważnie i często spotykamy go w tekstach urzędowych, publicystycznych czy naukowych – bywa…